Woensdag 3 maart pronkte het Royal Theater in de NRC. Eén van de vijf mooiste bioscopen van Nederland luidde het. Geweldig nieuws! Toen Filmhuis De Spiegel eind 2019 naar het Royal Theater verhuisde, schreef Armand Leenaers (vrijwilliger en oud bestuurslid Filmhuis De Spiegel) in de ENNE van december 2019 ook al een stuk over de geschiedenis en schoonheid van dit theater, getiteld ‘Royal Theater weer open’. ENNE gaf ons toestemming het artikel ook via onze kanalen te delen. Veel leesplezier!
(foto Royal Theater/ ENNE: Sanne Gijsbers)
ROYAL THEATER WEER OPEN
Toegegeven, Tuschinski en EYE Amsterdam zijn de mooiste filmtheaters van Nederland. Maar daarna komt toch echt het Royal Theater in Heerlen. Na jaren van leegstand is deze imposante bioscoop weer open.
Het verhaal gaat als volgt: ooit was Heerlen dankzij de mijnen zo ongeveer de modernste en rijkste stad van het land. Uit heel Europa kwamen mensen naar Zuid-Limburg. Zo ontstond het begin van een uitgaansleven voor de mijnwerkers en hun gezinnen. Daar hoorde een toonaangevende bioscoop bij vond ondernemer Max van Bergen. In minder dan 20 weken (!) werd aan het Stationsplein door architect Frits Peutz het monumentale Royal Theater gebouwd. Dat is nu ruim 80 jaar geleden.
Het resultaat was een ongekend luxueus filmpaleis met bijna 1200 stoelen, een donkerrood tapijt, lambriseringen, handgeschilderde wanddecoraties, fantastische akoestiek, een immens balkon en geavanceerde apparatuur waaronder een 70 mm projector. Die staat er overigens nog steeds en wacht op restauratie (idee voor crowdfunding actie). Het bedrijf van mijn opa verzorgde de elektrische installatie.
Na de bevrijding van Zuid-Limburg in september 1944 werd de Royal gebruikt door het Amerikaanse leger. In de theaterzaal werden krijgsgevangenen verhoord en vonden shows plaats met Marlène Dietrich en Bob Hope. Vele jaren later werd het de eerste bioscoop met digitale en 3D-projectie.
Na de sluiting van de mijnen is het met de Royal net zo gegaan als met de rest van de regio: bergafwaarts. Het mijnverleden werd in razend tempo uitgewist (operatie ‘van zwart naar groen’) en Heerlen gleed af tot de heroïnehoofdstad van Nederland. Het stationsgebied was jarenlang een no-go area. Teruglopend filmbezoek deed de rest.
Tien jaar geleden heeft de gemeente het monument gekocht om het te behoeden voor verval. De gevel werd gereinigd, maar geen enkele exploitant durfde het aan om de Royal te bespelen. Treurige leegstand volgde. Dat is nu allemaal verleden tijd. De stad beleeft een culturele lente en het Maankwartier van Michel Huisman zorgt voor bezieling en energie. Heerlen krijgt een ‘centrum voor beeld, geluid en presentatie’ met een volwaardig filmhuis. Op de plaats waar nu Rivoli en Maxim staan komen twee nieuwe, kleinere filmzalen met een doorgang naar de Royal. De partners in deze filmhub zijn behalve Filmhuis De Spiegel het Dutch Mountain Film Festival, CineSud en Limburg Film Office.
Waar even verderop het licht van de zon weerspiegelt in de heliostaat van het Maankwartier, zijn bij De Spiegel films te zien die ons een spiegel voorhouden van onszelf en de maatschappij waarin wij leven (vrij naar Andrej Tarkovski).
Armand Leenaers
Afbeelding artikel NRC Next 3 maart 2021.